Om op de noordpool met het vliegtuig te komen is relatief eenvoudig . Er is een dagelijkse verbinding. Ik zeg bewust relatief: door de boerenprotesten, corona, de chaos op Schiphol en stakende SAS-piloten (SAS is de enige maatschappij die dagelijks vliegt naar Spitsbergen) was ik erg bij dat we geland waren op het vliegveld van Longyearbyen. Deze expeditie is georganiseerd door het Arctisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen met Maarten Loonen als expeditieleider. Het belangrijkste doel van de expeditie is om te onderzoeken wat voor invloed klimaatverandering heeft op de natuur op Edgeoya, dat onderzoek wordt regelmatig herhaald sinds 1970. Op Edgeoya is de gemiddelde temperatuur al met 4 graden gestegen. Metingen hebben dat laten zien. Biologen onderzoeken het veranderende gedrag van ganzen en walrussen, gletsjerspecialisten onderzoeken naar gletsjers en wordt de toendra systematisch onderzocht op veranderingen in de begroeiing. Dit jaar waren er ook sociale onderzoekers mee die onderzochten welke invloed de reis heeft op het gedrag onderzoekers en science-supporters (toeristen). Ook waren er journalisten mee. De explainer van Emil van de NOS is erg leuk om te bekijken. (met zoekwoorden Spitsbergen en NOS op drie vind je die wel.
Onderzoek gedaan naar smeltende permafrost
Het belangrijkste onderdeel van de expeditie was het onderzoek. Er werd onderzoek gedaan naar de smeltende permafrost (altijd bevroren bodem), er is onderzoek gedaan naar de veranderende begroeiing van de toendra, onderzoek naar het gedrag van dieren, de hoeveelheid microplastics in de toendra, vogeltellingen en de historische verspreiding van de rendierpopulaties. De geweien van rendieren vergaan nauwelijks op Spitsbergen, zodat ze er duizenden jaren kunnen blijven liggen. Het mooie van deze expeditie is dat veel onderzoekers van verschillende achtergronden met elkaar samenwerken. Elke avond werden er door de onderzoekers lezingen gehouden en ook ik heb een lezing gegeven over klimaatverandering in het onderwijs.
Aanmerkelijk warmer dan gemiddeld
Het was daar aanmerkelijk warmer dan gemiddeld. Dat komt door het feit dat het zee-ijs opvallend vroeg weg is dit jaar, daardoor kan de temperatuur sneller stijgen. Onderzoekers die vaker op Spitsbergen komen zien duidelijke veranderingen: veel minder sneeuw, gletsjers die korter worden en een andere vegetatie van de toendra. Desondanks heeft dat mijn humeur niet beïnvloed. Het arctisch gebied is dermate mooi dat ik erg genoten heb van de natuur, het landschap en 24 uur per dag zonlicht. De rendieren die bij je langs komen lopen tijdens de lunch en de walrussen en ijsberen die ik van dichtbij heb kunnen zien, maken de reis onvergetelijk.
Ook vond ik het leerzaam dat Ko de Korte mee was: een onderzoeker die vanaf eind jaren ’60 van de vorige eeuw onderzoek doet naar de ijsberen. Hij heeft met mede-onderzoekers meerdere keren overwinterd op Spitsbergen bij Kapp Lee op Edgeoya. Destijds waren er door de jacht enkele duizenden ijsberen over, tegenwoordig is het aantal ijsberen gestegen naar rond de 30.000. Dan is het goed om van hem te leren dat het dan kan lijken dat ijsberen geen last van klimaatverandering hebben, de aantallen nemen nog steeds toe, maar dat dat de populatie ijsberen nog steeds herstellende is van de ijsberenjacht.
Onderzoek naar aangespoeld plastic
Ik heb meegedaan aan het onderzoek naar het plastic dat aangespoeld is aan de kust. Ik had niet verwacht dat bij elk strand plastic te vinden is en dat er in de meertjes op Spitsbergen microplastics te vinden zijn. Ook in deze wildernis spoelt veel plastic aan. Tijdens het sorteren van dit plastic konden we zien dat er een gedeelte van een fles Russische wodka aangespoeld is en ook het etiket van een flesje water uit Spanje.
Ook heb ik meegedaan aan sociale onderzoeken, we hebben gesprekken gevoerd en ook straks in oktober word ik nog een keer geïnterviewd. Tipje van de sluier: ik ben wel anders gaan nadenken over mijn gedrag. Zo pak ik vaker de trein, probeer ik minder vlees te eten en wil ik geen water meer drinken uit plastic flesjes. Maar ik ben me heel erg bewust dat dat niet genoeg is. Klimaatverandering is iets wat me met alle 8 miljard mensen op aarde moeten aanpakken en dat is lang niet eenvoudig.
Het meest verrassende voor mij is dat we veel plastic gezien hadden. Voor de rest is het moeilijk om onder woorden te brengen waarom ik het arctisch gebied zo mooi vind. Ik heb deze vraag ook aan Ramsey Nasr gevraagd, na lang nadenken zei hij dat hij de overzichtelijkheid en de uitgestrektheid van het gebied zo mooi vindt. Het landschap is niet ingewikkeld: toendra, zee, bergen en ijs. Er zijn niet veel verschillende soorten dieren en door het gebrek aan bomen zijn alle dieren goed te zien.
De natuur is de baas op Spitsbergen
Het meest ‘vervelende’ was soms een gebrek aan vrijheid. De natuur is de baas op Spitsbergen en met het groeiende aantal ijsberen moesten we altijd in de buurt van een gids met een jachtgeweer blijven. De behoefte doen op een beschutte plek kon, maar niet voordat de gids had gecontroleerd of daar geen ijsbeer zat. Dat was wel even wennen, ik ben iemand die soms gaat zwerven om de mooiste stenen en fossielen te gaan zoeken, maar dat lukte hier niet altijd.
De reis naar Spitsbergen was elke euro waard. Naast de belevenissen is het ook uniek dat er zo veel over geschreven is en dat ook de NOS verschillende reportages heeft gemaakt.
Meer informatie:
Een reportage van Emil van de NOS is te vinden op:
https://www.youtube.com/watch?v=EbS_EUR8bJU
Een interview op Omrop Fryslan is te vinden op:
https://www.omropfryslan.nl/fy/nijs/1161812/de-reis-fan-syn-libben-hendrik-elzinga-is-
werom-fan-in-grutte-poalekspedysje
De oppervlakte zee-ijs is dagelijks te bekijken op:
http://nsidc.org/arcticseaicenews/